úøåîåú òì äáàø
(26 ãöîáø 2024) ÷éùåø îäéø: äîòéï ñôøééú îùòåì äéëì äâáåøä åääðöçä ùéòåøé äøá òîéèì

äîòéï - גליון תשרי תשעד

çæøä ìîàîøé äîòéï

ùìåù äòøåú ðåñç áøù"é áñåó ñôø áøàùéú

äøá ã"ø ëøîéàì ëäï

ùìåù äòøåú ðåñç áøù"é áñåó ñôø áøàùéú

îåöâåú ëàï ùìåù äòøåú ùð÷øå áãøëé áãáøé øù"é ìôøùåú ùáñåó çåîù áøàùéú[1]. åæàú ìîåãòé: àéï ëååðúé áãáøéí äáàéí ìðñåú ìääãéø îçãù àú ôéøåùå ùì øù"é á÷èòéí äðãåðéí, îùéîä ðëáãä åñáåëä ëéãåò, àìà ø÷ ìäòéø òì ëîä òðééðéí ùìòðéåú ãòúé éù î÷åí ìú÷ðí. äðåñç òìéå àðé ãï äåà ðåñç îäãåøú 'äëúø' (àåðéáøñéèú áø àéìï, îäãéø åòåøê îãòé: îðçí ëäï. áøàùéú çì÷ á, øîú âï úù"ñ), ùàëï ðéëùä èòåéåú øáåú îàåã îðåñç ãáøé øù"é; àðé áàúé ìäåñéó àê îòè, áòé÷ø òì ôé ëúá éã ìééôöéâ 1 (äîàä äé"â)[2], ùòîã àîðí ìòéðé îäãéøé îäãåøú äëúø - àê ìãòúé ìà ðéúï ìå áòáåãúí  äîù÷ì äøàåé ìå. äöéèåèéí ùàöèè îîäãåøú äëúø éåôéòå ëôé ùäí îåôéòéí áîäãåøä æå, ëåìì äãâùåú åôéñå÷[3].

 

  1. áøàùéú ìç, ëâ

"åÇéÌÉàîÆø éÀäåÌãÈä úÌÄ÷ÌÇç ìÈäÌ ôÌÆï ðÄäÀéÆä ìÈáåÌæ äÄðÌÅä ùÑÈìÇçÀúÌÄé äÇâÌÀãÄé äÇæÌÆä åÀàÇúÌÈä ìÉà îÀöÈàúÈäÌ".

ðåñç øù"é îäãåøú äëúø

ú÷ç ìä – éäé ùìä îä ùáéãä. ôï ðäéä ìáåæ – àí úá÷ùðä òåã éúôøñí äãáø, åâðàé äåà, ëé îä òìé òåã ìòùåú ìàîú ãáøé. äðä ùìçúé äâãé äæä – ìôé ùøéîä éäåãä àú àáéå áâãé òæéí, ùäèáéì ëúðú éåñó áãîå, øéîåäå âí äåà áâãé òæéí.

éù ìöééï ùáàåôï ÷öú îôúéò áëúá éã ìééôöéâ 1, áãôå"ø, ãôåñ øåîà åãôåñ åðöéä îúçéì äôéøåù áãéáåø äîúçéì äùìéùé áå' äçéáåø: "åìôé ùøîä éäåãä àú àáéå... ". åàîðí áãôåñéí îöåééí äùîéèå å' æàú, åëï äåà äðåñç áîäãåøú äëúø, åáëì àåôï äìà ãáø äåà! äãáø îúáàø áð÷ì àí ðáéï ùàéï ëàï ã"ä ùìéùé àìà æäå äîùëå ùì äîùôè, åëê äåà áëúá éã ìééôöéâ 1:

ôï ðäéä ìáåæ. àí úá÷ùðä òåã éúôøñí äãáø åâðàé äåà ëé îä òìé òåã ìòùåú ìàîú ãáøéé äðä ùìçúé äâãé äæä åâå'. åìôé ùøéîä éäåãä àú àáéå...

àéï áë"é ìééôöéâ 1 ëì äôñ÷ä áéï äîéìä "ãáøéé" ìîéìä "äðä", åäëååðä áøåøä ùñåôå ùì äôñå÷ "äðä ùìçúé äâãé äæä", òí äîùëå (äøîåæ áúåñôú: åâå') – "åàúä ìà îöàúä" – îìîã ùàëï òùä ëì ùáéëåìúå ëãé ìàîú ãáøéå, åàí ëï "ú÷ç ìä ôï ðäéä ìáåæ". ääîùê "åìôé ùøéîä éäåãä àú àáéå..." äåà òðééï áôðé òöîå[4].

 

  1. áøàùéú îâ, ì

"åÇéÀîÇäÅø éåÉñÅó ëÌÄé ðÄëÀîÀøåÌ øÇçÂîÈéå àÆì àÈçÄéå åÇéÀáÇ÷ÌÅùÑ ìÄáÀëÌåÉú åÇéÌÈáÉà äÇçÇãÀøÈä åÇéÌÅáÀêÌÀ ùÑÈîÌÈä".

ðåñç øù"é îäãåøú äëúø

ëé ðëîøå øçîéå – ùàìå: éù ìê àç îàí? àîø ìå: àç äéä ìé åàéðé éåãò äéëï äåà. éù ìê áðéí? àîø ìå: éù ìé òùøä. åîä ùîí? àîø ìå "áìò åáëø åàùáì" åëå' (áø' îå, ëà). åîä èéáï ùì ùîåú äììå? àîø ìå: ëåìï òì ùí àçé åäöøåú ùîöàåäå[5], ëãàéúà áñåèä (ìå, á); îéã ðëîøå øçîéå – ðúçîîå. åáìùåï îùðä éù: 'òì äëåîø ùì æúéí' (øàä á"î òã, à); åáìùåï àøîé: 'îùåí îëîø áùøà' (øàä ôñçéí ðç, à); åáî÷øà: "òåøéðå ëúðåø ðëîøå" (àéëä ä, é) – ðúçîîå åð÷îèå ÷îèéï "îôðé æìòôåú øòá" (ùí); ëï ãøê ëì îéðé òåø ëùîçîîéï àåúå îéã, ð÷îè åëÈåÅéõ.

áøöåðé ìäúééçñ àê åø÷ ìîçöéú äùðééä ùì äöéèåè ìòéì, åìöééï ùìåùä äáãìéí áéï äðåñç ùáîäãåøú äëúø ìáéï äðåñç ùáëúá éã ìééôöéâ 1;  ìãòúé äðåñç äàçøåï òãéó.

à. "îéã ðëîøå øçîéå – ðúçîîå"

áëúá éã ìééôöéâ 1 éù äôñ÷ä áøåøä àçøé äîéìä "øçîéå", åàæ îúçéì ãéáåø äîúçéì çãù: "ðëîøå – ðúçîîå". ðåñç æä ðøàä ìé òãéó, ëéåï ùáàåôï æä éù ñéåí áøåø ìîùôè äàøåê ùìôðé ëï, åìàçø îëï îáàø øù"é àú îùîòåúä ùì äîéìä "ðëîøå" ëãéáåø äîúçéì ðôøã, òì ôé ìùåï îùðä, ìùåï àøîé åäî÷øà.

á. "ëï ãøê ëì îéðé òåø, ëùîçîîéï àåúå... "

ðåñç æä ðøàä îùåáù ëéåï ù"îéðé òåø" ìùåï øáéí å"àåúå" ìùåï éçéã. áëúá éã ìééôöéâ 1: "ëï ãøê ëì òåø ëùîçîîéï àåúï àåúå... ". äîéìä "àåúï" îöåéä áñåôä ùì ùåøä, åäîéìä "àåúå" áúçéìú äùåøä äáàä, åñáéø ìäðéç ùäîéìä "àåúå" äéà äðëåðä, åäîéìä "àåúï" îéåòãú ìîçé÷ä[6], åëê äåà – "ãøê ëì òåø ëùîçîîéï àåúå" – áãôåñéí ä÷ãåîéí (ãôå"ø, øåîà, àì÷áõ ååðöéä).

â. "... ëùîçîîéï àåúå îéã, ð÷îè åëÈåÅéõ"

÷ùä ìé ìäáéï ôùøå ùì îùôè æä[7], åáòé÷ø ìôé äôéñå÷ äîöéá àú äôñé÷ ìàçø úéáú "îéã". åðøàä áøåø ùö"ì ëîå áë"é ìééôöéâ 1: "... ëùîçîîéï àåúå îàã... "[8].

 

  1. áøàùéú îæ, éç

"åÇúÌÄúÌÉí äÇùÌÑÈðÈä äÇäÄåà åÇéÌÈáÉàåÌ àÅìÈéå áÌÇùÌÑÈðÈä äÇùÌÑÅðÄéú åÇéÌÉàîÀøåÌ ìåÉ ìÉà ðÀëÇçÅã îÅàÂãÉðÄé ëÌÄé àÄí úÌÇí äÇëÌÆñÆó åÌîÄ÷ÀðÅä äÇáÌÀäÅîÈä àÆì àÂãÉðÄé ìÉà ðÄùÑÀàÇø ìÄôÀðÅé àÂãÉðÄé áÌÄìÀúÌÄé àÄí âÌÀåÄéÌÈúÅðåÌ åÀàÇãÀîÈúÅðåÌ".

ðåñç øù"é îäãåøú äëúø

ëé àí úí äëñó – [ëé àùø úí äëñó] åäî÷ðä, åáà äëì àì éãé àãðé.

òì ôé ää÷ãîä ìîäãåøä (òî' éá) äúåñôú ùáñåâøééí îøåáòéí äéà îï äúåñôåú "ùëáø ÷ðå ìäï ùáéúä áîñâøú äôéøåù æä îàåú ùðéí", åäéà àéððä "âøñúå äî÷åøéú ùì øù"é".  àîðí úåñôú æå îöåéä áë"é ìééôöéâ 1 (åáùìåùä îúåê àøáòä ãôåñéí ÷ãåîéí ùáçåîù "àøéàì" – øåîà, ãôå"ø ååðöéä). ìàåø òåáãä æå åìàåø äòåáãä ùäîéìä "àí" ááéèåé "ëé àí úí äëñó" àëï æ÷å÷ä ìáéàåø, ëôé ùäòéøå ôøùðéí øáéí (á÷ùø ìøù"é åáìà ÷ùø àìéå), àðé ðåèä ìäðéç ùäáéèåé "ëé àùø úí äëñó" äåà î÷åøé áãáøé øù"é, åàéìå áòãé äðåñç ùäáéèåé çñø æåäé äùîèä îçîú äãåîåú ("úí äëñó"), ùäéà äùîèä îöåéä åøâéìä.



[1] äòøåú àìå ðáçøå, îúåê àåñó ùì äòøåú äîöåéåú àöìé, áùì äñîéëåú ùì ÷øéàú ôøùåú àìå ìäåôòú âéìéåï 'äîòéï' äðåëçé.

[2] éù äñåáøéí ùäåà ëúá äéã äáëéø ìôéøåùå ùì øù"é ìúåøä, øàä ñéëåí ÷öø àöì àáøäí âøåñîï, çëîé öøôú äøàùåðéí, éøåùìéí úùð"ä, òî' 193-187.

[3]ääôðéåú ìãôåñéí ä÷ãåîéí äï òì ôé îäãåøú "àøéàì" (îëåï äàøé ôéùì, áòøéëú äøá áöìàì îòéðé åäøá ùîåàì éò÷åáåáéõ’; çì÷ ùìéùé éøåùìéí úùð"à), ùáä îåöâéí àøáòä ãôåñéí ÷ãåîéí: øåîà (ø"ì), ãôå"ø (ãôåñ øàùåï, øâ'éå ãé ÷ìáøéä øì"ä), àì÷áõ (åàãé àì çàâ'àøä øì"å) åÌåðöéä (øô"ã-øô"å). òì òøëí ùì ãôåñéí ÷ãåîéí àìå, øàä ìîùì: éùòéäå îàåøé, "ðåñç ôéøåù øù"é ìúåøä – îöá äîç÷ø", øù"é: ãîåúå åéöéøúå, à, éøåùìéí úùñ"è, òî' 95.

[4] éù ìöééï ùáãôåñ àì÷áõ äðåñç äåà: "... ëé îä òìé ìòùåú äðä ùìçúé àú äâãé äæä åàúä ìà îöàúä", åääîùê çñø. åáëì àåôï îåëç âí îîðå ëãáøéðå.

[5] ëàï ðåñó ÷èò àøåê áñåâøééí îøåáòéí åãéìâúé òìéå.

[6] àôùøåú ùðééä, ñáéøä ôçåú, äéà ùäîéìä "àåúï" äéà äðëåðä, åäîéìä "àåúå" ùìàçøéä äéà äîåèòéú, åçñøä âí ìòéì äîéìä "îéðé".

[7] äöáú äôñé÷ ìôðé úéáú "îéã" âåøîú ìîùôè ìäéåú îåôøê îáçéðä îöéàåúéú.

[8] åëï äåà âí áãôå"ø. áãôåñéí àçøéí ðùîèä îéìä æå, åéúëï ùäñéáä ìëê äéà áâìì ùëáø áùìá îå÷ãí éçñéú äùúáù "îàã" ì"îéã" åìà äåáï äîùôè, åáöã÷ äåùîèä äîéìä ùäùúáùä.